Εκθεσεις Ντοκουμέντων

 

«Οι πρωτοπόροι Έλληνες δημοσιογράφοι Μαρκίδες Πούλιου,
εκδότες της πρώτης ελληνικής εφημερίδας, Βιέννη 1790-1797»


Ιδεατή απεικόνιση των Μαρκίδων Πούλιου απο τον Κ Ντιο

Το απόγευμα της 27ης Οκτωβρίου 2007, στις 6 ακριβώς, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας έκανε την είσοδό του στο Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ-Θ, για να εγκαινιάσει την Έκθεση Ντοκουμέντων για τους Μαρκίδες Πούλιου, σφράγισε με την παρουσία του τον πρώτο καρπό μιας εντατικής προσπάθειας που είχε αρχίσει λίγους μήνες νωρίτερα. Και σε όσα είπε συνόψισε τα κίνητρα, την παράδοση και το περιβάλλον που τη γέννησαν:

Με πολλή χαρά βρίσκομαι στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης για να εγκαινιάσω την Έκθεση για τους πρωτοπόρους Έλληνες δημοσιογράφους, τους αδελφούς Μαρκίδες Πούλιου.

Μια από τις πρώτες προσπάθειες για τη δημιουργία ελληνόφωνης εφημερίδας εκτός των συνόρων του τουρκοκρατούμενου κράτους ξεκίνησε μέσω του φύλλου Εφημερίς και αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό βήμα για την αναγκαία αφύπνιση του γένους και την έναρξη του αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.

Με την παρουσία μου εδώ σήμερα θέλω επίσης να τιμήσω τη βορειοελλαδίτικη δημοσιογραφία. Με τους αγώνες της έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατάκτηση της ελευθερίας, στην αντίσταση, και βέβαια στην ελεύθερη ενημέρωση.

Ακριβώς αυτό το νήμα ακολούθησε το Διοικητικό Συμβούλιο του Μορφωτικού Ιδρύματος επιλέγοντας στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του να αναδείξει το συγκεκριμένο θέμα. Ένα νήμα που συνδέει τη βορειοελλαδική δημοσιογραφική ιστορία με τις απαρχές του Τύπου, την Ένωση Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης με την ανήσυχη πολιτιστική και πνευματική παράδοση της περιοχής.

Τη σημασία της πρωτοβουλίας του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ υπογράμμισε ο Πρόεδρός του Δημήτριος Γουσίδης στην προσφώνησή του λέγοντας: «Επιλέγοντας να αναδείξουμε με την έκθεση που εγκαινιάζετε σήμερα το έργο και τη δράση των δύο εμβληματικών Ελλήνων της διασποράς, των Μακεδόνων αδελφών Μαρκίδων Πούλιου, πιστεύουμε ότι τιμούμε τη βαριά κληρονομιά της ΕΣΗΕΜ-Θ».

Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας επιδόθηκε το Χρυσό Μετάλλιο Τιμής της ΕΣΗΕΜ-Θ. Τον κ. Παπούλια ξενάγησε στην Έκθεση ο αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Χρίστος Ζαφείρης.

Το στοίχημα των διοργανωτών ήταν να συνδυαστεί στην έκθεση χωρίς απώλειες και αστοχίες η δημοσιογραφική αντίληψη –μεγαλύτερη δυνατή διάχυση όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών με τον πιο σύντομο και εύληπτο τρόπο– με την επιστημονική ακρίβεια και την επάρκεια που το ίδιο το θέμα επέβαλε.

Σε αυτό το σχήμα υπάκουσαν μία προς μία όλες οι ενέργειες για την προετοιμασία της έκθεσης και της σχετικής ημερίδας: από την αναζήτηση των πολύτιμων εκθεμάτων στις βιβλιοθήκες της Κοζάνης και της Σιάτιστας ως τον εντοπισμό αρχειακών εγγράφων στη Βιέννη. Και από την απροκατάληπτη προσέγγιση των αρμοδιότερων για την περίοδο και το θέμα εισηγητών ως την την έκδοση του τόμου στον οποίον συγκεντρώθηκαν τα πρακτικά της Ημερίδας και το σύνολο του υλικού της Έκθεσης.

Η Έκθεση Ντοκουμέντων λειτούργησε στην αίθουσα του Μορφωτικού Ιδρύματος από τις 27 Οκτωβρίου ως τις 31 Δεκεμβρίου 2007 και περιελάμβανε δύο τόμους της Εφημερίδος, δεκαεννέα εκδόσεις του τυπογραφείου των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου, αναπαραγωγές αρχειακών εγγράφων που μαρτυρούν την έντονη προσπάθεια των αυστριακών αρχών να λογοκρίνουν την Εφημερίδα και να περιορίσουν την πατριωτική δράση των δύο Ελλήνων της διασποράς, αλλά και ένα από τα ελάχιστα ανά τον κόσμο σωζόμενα πλήρη αντίτυπα της Χάρτας του Ρήγα Βελεστινλή. Τα εκθέματα πλαισιωνόταν από πλούσιο εικαστικό υλικό, το οποίο σε συνάρτηση με τον υπομνηματισμό και τα ενημερωτικά κείμενα αποτύπωνε το γεωγραφικό και πνευματικό περιβάλλον που γέννησε και φιλοξένησε το έργο των πρωτοπόρων δημοσιογράφων. Την έκθεση επισκέφτηκαν εκατοντάδες ενδιαφερόμενοι, και δεκάδες τάξεις μαθητών ξεναγήθηκαν σε αυτήν. Η θερμή ανταπόκριση πολλών επισκεπτών καταγράφηκε στο Βιβλίο Εντυπώσεων.

Η ημερίδα για το ίδιο θέμα οποία διοργανώθηκε στο συνεδριακό κέντρο της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης στις 10 Νοεμβρίου 2007. Η προσδοκία των οργανωτών ήταν να έχει η ημερίδα αυτή ενημερωτικό χαρακτήρα.

Στην πράξη αυτή ξεπεράστηκε: η ημερίδα έφερε στο φως και στοιχεία που ανανεώνουν το επιστημονικό ενδιαφέρον για το έργο και τη δράση των Μαρκίδων Πούλιου. Μεταξύ αυτών, ο εντοπισμός επιτύμβιας πλάκας στο δημοτικό πάρκο της Φιρτ, κοντά στη Νυρεμβέργη, η οποία προέρχεται από τον τάφο του Γεωργίου Πούλιου και αναγράφει τη φράση «Τα άνθη εφάνθησαν εν τη χώρα», αλλά και μια νέα χαρτογράφηση των περιοχών και των οικημάτων όπου στεγάστηκαν οι εκδοτικές δραστηριότητες των Μακρίδων Πούλιου, βάσει της οποίας τεκμηριώνεται ότι το βιεννέζικο κτήριο στο οποίο σύγχρονη πινακίδα μαρτυρεί ότι στεγαζόταν το τυπογραφείο δεν ήταν παρά η τελευταία κατοικία του Γεωργίου Πούλιου στη Βιέννη.